Ön Okuma: “İskandinav Mitolojisi” – Neil Gaiman

İskandinav Mitolojisi

Yazar: Neil Gaiman
Orijinal Adı: Norse Mythology
Çevirmen : Alican Saygı Ortanca
Sayfa Sayısı : 312
İthaki Yayınları – 2018

 

“BAŞLANGIÇTAN ÖNCE HİÇBİR ŞEY YOKTU: NE TOPRAK VARDI NE GÖKKUBBE, NE YILDIZLAR VARDI NE DE GÖKYÜZÜ. ŞEKİLSİZ VE ŞEMALSİZ, SİSTEN BİR ÂLEM İLE DURMADAN YANAN ATEŞTEN BİR ÂLEMDİ VAR OLAN.”

Neil Gaiman, eserlerinde fantastik diyarlar yaratırken kadim mitolojilerden her zaman ilham alan bir yazar olmuştur. Şimdi ise dikkatini bu diyarların kaynağına yöneltiyor ve destansı kuzey masallarını kendine has üslubuyla anlatıyor. İskandinav Mitolojisi’nde yazar mühim İskandinav tanrılarını tasavvur ederken mitlerin aslına sadık kalıyor: Odin, Yüceler Yücesi, bilge, cüretkâr ve kurnaz. Thor, Odin’in oğlu, muazzam kudretine rağmen tanrıların en bilgesi olduğu söylenemez. Ve Loki, Odin’in kan kardeşi, oyunbaz ve önünde kimsenin duramadığı bir düzenbaz.

Gaiman, eski çağa ait bu hikâyeleri tıpkı bir romancı gibi ele alıyor; hikâyeler efsanevi dokuz âlemin yaratılışından başlıyor ve tanrıların, cücelerin, devlerin maceralarıyla devam ediyor. Thor’un çekicinin nasıl çalındığından, içenlere şairane ilhamlar veren bal şarabının kaynağının ne olduğuna kadar pek çok mit Gaiman’ın nüktedan cümleleriyle yeniden hayat buluyor. En nihayetinde her şey tanrıların alacakaranlığında doruğa çıkıyor: Ragnarök’te…

“Gaiman’ın her zamanki gibi yalın ve su gibi akan kelimeleri ortaçağ metinlerinin dramatik gücünü yansıtmayı başarıyor. Hikâyeleri anlatma tarzı yediden yetmişe herkese uygun ve bu hem yerinde hem de akıllıca bir hamle.” –Ursula K. Le Guin

“İskandinav Mitolojisi’nde Gaiman eski mitleri öyle canlı anlatmış ki okurken yatak odam Valhalla’ya dönüşecek sanmaya başladım. Cüceler, devler ve yaratıklar da dahil tüm İskandinav panteonunu bir film ya da roman gibi işliyor. Ne yalan söyleyeyim, kendime göğüs zırhı sipariş etmeme şu kadar kaldı. Takdiminde Gaiman’ın da dediği gibi, bu öyküler dünyayı yaratan ateş ve buzdan başlayıp dünyayı sona erdiren ateş ve buza giden yolculuğu anlatıyor.” –Lidia Yuknavitch

Ön Okuma

İthaki, bu kitabı 2 ayrı kapakla piyasaya sürdü. Yuakarıda gördüğünüz karton kapak. Siyah üzerine çekiç görselli olanı ise kalın ciltli versiyonudur.

 

EVERETT’E, YENİ OĞUL İÇİN ESKİ ÖYKÜLER

İÇİNDEKİLER

KARAKTERLER
BAŞLANGIÇTAN ÖNCE VE SONRA
YGGDRASİL VE DOKUZ ALEM
MİMİR’İN BAŞI VE ODİN’İN GÖZÜ
TANRILARIN HAZİNELERİ
DUVAR USTASI
LOKİ’NİN ÇOCUKLARI
FREYA’NIN SIRADIŞI DÜĞÜNÜ
ŞAİRLERİN BAL ŞARABI
THOR’UN DEVLER DİYARINA YOLCULUĞU
ÖLÜMSÜZLÜK ELMALARI
GERD VE FREY’İN HİKAYESİ
HYMİR VE THOR’UN BALIK AVI
BALDER’İN ÖLÜMÜ
LOKİ’NİN SON GÜNLERİ
RAGNARÖK: TANRILARIN NİHAİ KADERİ
Notlar
Sözlükçe

KARAKTERLER

İskandinav mitolojisinde pek çok tanrı ve tanrıçanın adı anılır. Bunların birçoğuyla bu sayfalarda karşılaşacaksınız. Ancak anlatacağım öykülerin önemli bir kısmı Odin ve Thor adındaki iki tanrı ve Aesir’le birlikte Asgard’da yaşayan, Odin’in kan kardeşi, buz devlerinin soyundan gelen Loki ile ilgili olacak.

ODİN

Tüm tanrıların en yücesi ve en yaşlısı.

Pek çok sırrı haiz. Bir gözünü bilgelik uğruna feda etti. Dahası bilgi rünleri ve kudrete ulaşmak için kendini, kendine kurban etti.

Dünya ağacı Yggdrail’e kendini astı ve dokuz gece boyuncaorada asılı kaldı. Böğrü bir mızrağın ucuyla deşildi ve onu ölümcül yaraladı.Rüzgarlar ağaca asılı bedenini sallayıp sarstı. Dokuz gün dokuz gece boyunca ağzına ne bir lokma koydu ne de bir şey geçti boğazından. Orada, acı içinde hayat ışığı yavaşça söndü.

Üşümüş, ıstırap içindeyken, tam ölmek üzereyken fedakarlığı karanlık meyvesini verdi. Acıdan kendinden geçerken aşağı baktı ve rünler orada kendilerini gösterdi. Odin onları tanıdı, ne olduklarını ve kudretlerini anladı. İşte o sırada ip koptu, çığlıklar içinde ağaçtan düştü.

Artık büyü nedir biliyordu. Dünya avucunun içindeydi artık.

Pek çok adı var Odin’in. Her şeyin babası, ölümün efendisi, darağacı tanrısı. Yüklerin ve mahkumların tanrısı. Grimnir dedikleri de olur Üçüncü de. Her ülkede adı farklıdır (zira farklı şekillerde ve farklı dillerde tapınılır kendisine ama tapındıkları hep Odin’dir.)

Dünyayı insanların gözünden görmek için tebdili kıyafet seyahat eder. Aramıza pelerinli ve şapkalı, uzun bir adam olarak karışır.

Huginn ve Muninn diye seslendiği iki kuzgunu vardır, isimleri “düşünce” ve “hafıza” anlamına gelen. Bu kuşlar dünyanın çevresinde boydan boya uçup malumat toplar ve tüm bilgileri Odin’e getirir. Omuzlarına tüneyip kulaklarına fısıldar.

Görkemli tahtı Hlidskjalf’ta oturup nerede vuku bulursa bulsun, her şeyi izler. Ondan hiçbir şey saklanamaz.

Dünyaya savaşı o getirir. Düşman ordusunun üzerine atılan bir mızrakla başlar savaşlar ve muharebeyle ölümler Odin’e adanır. Eğer muharebeden sağ çıkarsan Odin merhamet ettiğindendir ama orada can verirsen sana ihanet etmiştir.

Savaşta yiğitçe ölürsen, onurlu ölülerin ruhlarını toplayan güzeller güzeli savaş bakireleri Valküreler gelip seni de alır ve Valhalla denen büyük salona götürür. Odin seni Valhalla’da bekler ve orada, Odin önderliğinde içip dövüşür, yiyip savaşırsın.

THOR

Odin’in oğlu, namı diğer gök gürleten. Babası ne kadar kurnazsa o kadar özü sözü bir, babası ne kadar hilebazsa o kadar iyi huylu.

Devasa, kızıl sakallı ve tüm tanrılardan fersah fersah kuvvetli. Kuvvet kemeri Megingjord kudretini artırır: Taktığı zamanlarda iki kat artar gücü.

Thor’un silahı cücelerin dövdüğü, olağanüstü çekiç Mjollnir’dir. İlerleyen sayfalarda öğreneceksiniz hikayesini. Trol, buz devi ya da dağ devi demeden herkesin dizi titrer Mjollnir’i görünce, zira pek çoğunun kardeşini ve yoldaşını bu silah katletmiştir. Thor, çekicinin sapını tutmasını sağlayan demir eldivenler takar.

Thor’un annesi, toprak tanrıçası olan Jord’dur. Thor’un oğulları öfkeli Modi ve kuvvetli Magni’dir. Kızı Thrud ise kudretli olarak bilinir.

Karısı, altın saçlı Sif’tir. Thor’dan önceki evliliğinden Ullr adında bir oğlu vardır ve Thor, Ullr’un üvey babasıdır. Ok ve yayıyla av tanrısı olan Ullr’un kayaklarla da arası iyidir.

Thor, Asgard ve Midgard’ın koruyucusudur.

Thor’u ve maceralarını konu alan çokça hikaye anlatılır. Bazılarıyla bu kitapta karşılaşacaksınız.

LOKI

Çok yakışıklı. Mantıklı, ikna edici, sevilesi ve tüm Asgard’dakilerden açık ara daha oyunbaz, sinsi ve kurnaz. İçinin bunca karanlıkla; öfke, kıskançlık ve hırsla dolu olması çok yazık.

Loki’nin annesi, namı diğer Nal ya da zayıf, güzel ve zeki olduğu için İğne olarak da bilinen, buz devi Laufey. Babası ise, ismi “yeri göğü titreten” anlamına gelen ve adının hakkını veren ve o da bir buz devi olan Farbauti.

Uçan ayakkabıları sayesinde Loki gökte yürür ve şekil değiştirerek başka insanların suretine ya da hayvanların şekline bürünür ancak gerçek silahı aklıdır. Herhangi bir tanrıdan ya da devden daha kurnaz, sinsi ve oyunbazdır. Odin bile kurnazlıkta yanına yaklaşamaz.

Loki’yle Odin kan kardeşidir. Diğer tanrılar bile Loki’nin Asgard’a ne zaman ve nasıl  geldiğini bilmez. Thor’a hem arka çıkan hem de ihanet edendir. Tanrılar ona müsamaha gösterir çünkü hileleri ve planları onların başına dert açtığı kadar onları beladan kurtarır.

Loki, dünyayı hem daha ilginç hem de daha güvensiz bir yer kılar. Canavarların babası, dertlerin yaratıcısı, sinsi tanrıdır.

Loki çok içer ve içtiği zamanlarda dilini tutamaz, düşüncelerini ve eylemlerini kontrol edemez. Loki ve çocukları, her şeyin sonu Ragnarök geldiğinde, yerlerini alacak ve savaştıkları taraf Asgard’ın tanrıları olmayacak.