Makale Mitoloji Mitoloji Makale

YUNAN MİTOLOJİSİNDE KADER

Ey yüce tanrı Apollon, buralara kadar geldim senden kaderimi öğrenmek için. Söyle nedir? Suçum, cezam yada geleceğim.

Tüm insanlık tarihinde insanoğlunun en çok üzerinde konuştuğu konulardan biri, geleceğidir hiç kuşkusuz. Bu gün bile 1 saniye sonra ne olacağını bilemeyerek bir kuşku içinde yaşıyoruz. Anı yakalamak diye bir deyim vardır ama bunu uygulayan çok az insan mevcuttur dünyada. Her zaman geçmiş peşimizden kovalarken gelecek önümüzden kaçmaya devam eder. Ve bu kovalamaca, takibin tamamına insanlar Kader demeyi uygun görmüştür.

Kader ilk çağlardan bu yana tüm uygarlıklarda farklı adlar alarak bazen bir olgu olmuştur bazense aramızdan bir insan. Bazen uygulamalarında yardım eden farklı güçler olmuştur yanında bazense tüm uygulamaları kendisi gerçekleştirirken görülmüştür.

Yunan uygarlığı bir çok yönden diğer uygarlıklardan çok daha detaylı ve süslü bir edebiyat yaratmış ve o çağların çok ötesine kadar uzanabilen eserler oluşturabilmiştir. Bu süslü ve detaylı anlatımlar bir süre sonra mitlere konu olmaya yada mitlerden konu almaya başlamış ve gelişmeye devam etmiştir.

Yunan mitlerinde de kader ve kadercilik büyük rol oynamaktadır. Öyle ki sadece insanlar değil tanrılar da bu kader yolunda ilerlemek zorunda kalmıştır. Kader olmuş ve olabilecek her şeyden sorumludur ve önünde durmaya kalkan insan yada tanrı hepsini ezip yoluna devam eder. Eski tanrılardan titanların en büyüğü olan ve tüm titan soyu ve tanrıların babası kabul edilen Uranos bile kadere karşı duramamıştır ve kendi soyundan gelen Kronosun kendini tahtından edeceğini, çocuk doğmadan önce görmesine rağmen engelleme çabalarından hiç biri sonuç vermemiştir. Ve daha sonra aynı kaderi Kronosda paylaşmıştır. Öyle ki Kronos bu kaderi engellemek için doğan çocuklarını yiyecek kadar ileri gitmiştir ama Zeus’un yapacaklarına engel olamamıştır. Tanrılar Başbuğu Yüce Zeus babasını tahtından indirip kardeşlerini kurtarırken sadece kadere hizmet etmekteydi belki de. Ve bunun yanında Zeus çoğunlukla , kaderin uygulayıcısı olarak yanında yer almıştır.

Yunan insanı bu kader ve kadercilik olayını o kadar ileri götürmüşler ki olacakları gören Kahinler, tanrılar tarafından yetiştirilip dünya üzerinde gezmeye başlamış. Bilgeliğin simgesi olan yunan tanrısı Apollon kader biliciliği ve kehanetler için Delphi yakınlarında adını kurulduğu yerden alan bir tapınak kurmuş ve insanların , yarı tanrıların, tanrıların geleceğe ait sorularına cevap bulmayı amaçlamıştır. Tabi Kahinlik sadece tanrılara ve tanrıların gözdelerine ait bir özelliktir. Belki de burada bile yanılıyordur tanırlar, belki de kaderin gözdelerinin özelliğidir bu ama bunu bilmemize imkan yok tabi ki. Hemen hemen tüm yunan kahramanları hikayelerinde bir maceraya atılmadan önce kahinlere baş vurarak geleceklerini ve onları neyin beklediğini öğrenmeye çalışmış ve çoğunlukla bu şekilde yollarına çıkacak tehlikeleri atlatmayı başarabilmişlerdir.

Yunan mitolojisinde kader kişileştirilerek Homerosun “Ilyada” ve “Odysseia”‘sında bolca yer almıştır. Homeros bunlara üç kader tanrıçası üç Moira “verici, dağıtıcı” demiştir. Yunan şairlerinde Hesiodos Theogonia’sında bu üç tanrıçanın isimlerini ve görevlerini şöyle sıralamıştır. Klotho yaşam ipini dokur, Lakhesis yaşam ipinin boyunu belirler, Atropos ise yaşam ipinin kesilmesinde görev alır. Bu üç tanrıça bazen hikayelerde kahramanlara yardım etmiş bazen de onların yaşam iplerini kesmişlerdir.

Yunan tarihinde bir çok tanrı, tanrıça, kral kadere meydan okumaya veya onu değiştirmeye çabalamış ama hiçbir zaman başarılı olamamışlardır.

Bazen de kader seçimi kahramanlara bırakmıştır. Tıpkı büyük Yunan kahramanı Akhilleus’da olduğu gibi. Annesi Irmak tanrısı olan Akhilleus’a kader iki seçenek sunmuştu ve bunu biliciler aracılığıyla bildirmişti. İlk seçenek uzun ama basit sade bir yaşam ikinci seçenek ise kısa ama çok şöhretli kahramanlara yaraşır bir yaşam. Akhilleus ikinci tercihi isteyerek yapmış ve kader ona nerede öleceği bilgisini bile vermişti. Ama yüce kahraman korkmadan öleceği ana doğru hızla ilerlemiş ve Troia savaşının sonlarına doğru Troia kahramanlarından Paris’in attığı ve tanrı Apollon tarafından yönlendirilen bir okla vurularak Hadese olan uzun yolculuğuna çıkmıştır.

Bazen ise çok acı sonları hazırlamıştır yunan kahramanlarına. Öyle ki talihsiz Oidipus’un başına gelenler kadere karşı gelenlere büyük bir ders olmuştu o zamanlarda. Thebai Kralı Laios’a Tanrı Apollon’un bilicileri, oğlunun kendisini öldüreceğini ve annesini eş olarak alacağını söylediklerinde kral önce buna inanmamış sonrada önlem almak için doğan oğlunu el ve ayaklarını bağlayarak bir ormana bırakacak kadar da korkmuş bu söylenenlerden. Oğlunun öldüğünü düşünen kral kaderi yendiğini düşünüp yıllarca hüküm sürmüş krallığında. Ta ki şehrin dışında öldürülene kadar. Sadece bir tane askeri sağ dönmüş kraliçenin yanına o da bir haydudun saldırdığını söylemiş tüm gruba. Tam bu dönemlerde ülkesi Korinthos’dan Kral olan babası Polybos’un oğlu çıkagelmiş ülkeye. Ülke kralın öldüğü sırada Sphinks adlı yaratıla uğraşmaktaymış. Bu ülkesini terk etmiş olan delikanlı Sphinks’i öldürmek için gelmiş ve başarılı da olmuş ve ülke halkı delikanlıyı ölen krallarının yerine geçirip kraliçeyle evlendirmişler. Çocukları olmuş, ve bir süre huzurla yaşamışlar. Ama daha sonra Ülkeye kıtlık ve veba gelmiş. Öyle ki tüm halk acılar içinde ölümü bekler olmuş. Biliciler krala eski kralın katilinin bulunması durumunda bu olayların son bulacağını söylemişler. Yeni kral olan Oidipus ülkeyi araştırmış ip uçlarını toplamış ve sonunda kralın sağ dönen muhafızını çağırtmış ve o zaman anlamış ki ülkeye gelirken kendisini çevirip ülkeye girişini engelledikleri gerekçesiyle öldürdüğü adamlar kral ve adamlarıdır. Bu ortaya çıkınca biraz sevinmiş Oidipus çünkü kendisine biliciler babasını öldüreceğini ve annesiyle evleneceğini söylemişler. Bunu açıklayınca eski uşaklardan biri krala; “Pek sevinmeyin çünkü siz Kral Polypos’un gerçek oğlu değilsiniz. Sizi kraliçemin emriyle ben götürdüm Korinthos’a” demiş. Bunu duyan kraliçe kaçıp odasına gitmiş. Oidipus anlamadan soran gözlerle bakmış uşağa. Uşak da açıklamış; “Yıllar önce Kral Laios kadere meydan okumak istemiş ve doğan oğlunu buradan uzaklaştırmıştı işte siz o çocuksunuz.” diye. Böylece Oidipus kadere meydan okuyarak ölen babası ve kendisinin ne gibi bir hata yaptıklarını anlamış ama iş işten geçtikten sonra. Oidipus annesini odasında ölü bulmuş. Kraliçe olayları anladığında utancından kendini asmış odasında. Oidipus ise insanların yüzüne bakamayacağı için gözlerini oymuş oracıkta.

Kaderden kaçmak isterken aslında kaderin çizdiği yolda ilerleyen Oidipus ve Kral olan babası Laios yaptıkları hatayı çok pahalı bedellerle ödemişler ve bu hikaye Kadere meydan okuyanlara ders olsun diye ünlü yazarların tiyatro oyunlarına konu olmuştu. Sophokles hikayeyi ayrıntılı bir biçimde bir oyuna dönüştürerek insanlara sunmuştur.

Gelecek ay umarım tekrar buluşuruz. Lütfen yazıyla ilgili eleştirileriniz bana mail adresimden ulaştırın. İyi bir Eylül ayı geçirmeniz dileğiyle…

Okuduğunuz için teşekkürler

Fikirlerinizi paylaşmanız bizi çok sevindirir.
Yorum yazarak bizi daha iyi içerikler hazırlamak için destekleyebilirsiniz.

Düşüncelerini Paylaş



avatar

Kenan YILMAZ

1981 Ankara doğumluyum, 2001 – 2007 arası olan altı yıllık dönem hariç tutulursa da uzun süredir Ankara’da yaşamaktayım. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat bölümünden mezun olduktan sonra Eskişehir’i büyük bir üzüntü ile geride bırakıp Ankara’ya dönmüş bulunmaktayım. 1993’den bu yana bilgisayar, frp ve mitolojilerle uğraşıyorum. Anadolu Üniversitesinde 3 yıl kadar Frp topluluğunun yönetim kurulunda görev aldım ve bu süreç içinde eski bir çok KayıpDünyalıyıda misafir etme şansımızın olduğu üç güzel convention düzenlenmesinde katkılarım bulundu. 1998 yılından bu yana orasından burasından KayıpDünyanın içinde yer alıyorum. Ankara’da yapılan toplantılardan birine giderek Orta Dünya cafe’de tanıştım KayıpDünya’lı arkadaşlarımla. O toplantıdan bu yana da bu güzel yapının içinde yer almaya çalıştım.

KayıpDünya sayfalarında sizlere elimden geldiğince Yunan Mitolojisi başta olmak üzere çeşitli kültürlere ait mitolojileri tanıtmaya çalışacağım, fırsat buldukça da belki bir makale şeklinde, belki bildiğim bir şeyleri sizlerle paylaşarak ya da kısa bir öykü şeklinde Frp konusuna da el atmaya çalışacağım.

Tekrar KayıpDünya içinde yer almak benim için büyük bir mutluluk umarım uzun süreler boyunca bu sayfalardan birlikte bir şeyleri paylaşabiliriz.

2 Yorum

Yorum yazmak için tıklayın

İslamiyet’te karıştırılan kader gerçeği « Deist Tanrı için bir yanıt yazın İptal

Son Yazılarımız

44. Sayı Spotify’da

44. Sayı Spotify'da