Türk Mitolojisi

TÜRK MİTOLOJİSİ SÖZLÜĞÜ (H-J)

H

Hak Aşığı: İlahi bir aşkla Tanrı’ya seslenen kahraman ve saz şairi. Hak aşığı olan kimseye dünyadaki tüm bilimlerin kapısı açılır.

Hal Anası: Karışık saçlı, büyük başlı, uzun boylu ve beyaz giysili olarak tasvir edilen, göze görünmeyen şeytani bir varlıktır. Yeni doğmuş çocukları öldürdüğüne inanılır.

Hal Dili: Al dili olarak da bilinir. Tersine bir dildir. İnanışa göre öte dünya varlıklarının yaşayışları, görünüşleri ve dilleri bu dünyanın tam tersidir.

Hami Ruh: Koruyucu ruh. Koruyucu ruh, ona verilen kurbanla aynı izleri taşır.

Han: Ulu, büyük, saygı gösterilen, hürmet edilen demektir. Kaan şeklinde de kullanılan, önemli bir ünvandır.

Han Çingis: Cengiz.

Haydar: Harmanı savrulduğunda, rüzgarı çağırmak için söylenen harman şarkılarında adı geçen bir varlık. Rüzgar sahibi.

Helva: Sağlamlığın ve diriliğin kaynağı sayılan, bir tür yiyecek. Kaostan evrene geçişi sembolize eder.

Hetonik Varlıklar: Topraktan yaratılmış, yeraltında, mağaralarda ya da kuyularda yaşayan şeytani varlıklar. Çirkin ve biçimsiz olurlar.

Hıbılık: Özellikle uyuyan insanların üzerine çöküp, öldürene kadar boğazını sıktığına inanılan, kadın görünüşünde tasvir edilen, şeytani ruh.

Hızır: Ab-ı Hayat’tan içip ölümsüz olduğuna inanılan, insanların dara düştüğünde yardım istediği efsanevi varlık. Hızır’a evliyalık vasfı da yüklenmiştir.

Hortlak: Geceleri mezarından çıkıp, insanlara zarar verdiği düşünülen hayali varlık.

Huda: Ulu Yaratan’a verilen isimlerden biri. Kuday, Huday veya Guday olarak da kullanılır. “Allah, Tanrı” anlamına gelmektedir.

Humay: Umay Ana’nın farklı söylenişlerinden biri.

Huu İney: Hakas efsanelerinde adı geçen, kurt kılığına girdiği söylenen, merhametsiz ve hilekar kadın karakter.

Hüma Kuşu: Cennet Kuşu, Devlet Kuşu. Eski Yunan’da sürekli tazelenme ve yenilenme anlamına gelen “Feniks” adı ile anılır. Umay Kuşu olarak da bilinir.

I

Idık-Iduk: Saygı gösterilen, hürmet edilen, kutsal bilinen ve kurbanlık anlamlarına gelen, mitolojik sözcük. Divan-ı Lügat-it Türk’de, kutlu ve mübarek yüzlü her nesne olarak tanımlanmıştır.

Imay İce: Hakas dilinde, Umay Ana’ya verilen bir ad. Mavi ve beyaz kuş kılığına girebildiğine ve küçük çocukların canlarını koruduğuna inanırlardı.

Isıah: Baharda doğanın tazelenmesini kutlamak için yapılan bayram. Kurbanlar kesilir, kımız içilir ve ortada yakılan odunların üzerinden atlanırdı.

Işık: Türk destan geleneğinde, önemli bir yere sahip mitolojik bir öğe. Efsanevi kahramanların, ilahi bir ışıktan doğduğu düşünülürdü.

İ

İblis Kaan: Savaşta cesaret vermesi için çağırılan ruh. Savaş ruhu.

İççi: Nesnelerin içinde olan, olağanüstü doğasını aktaran gizli güç. Koruyucu, iyiliksever ruhlara verilen isim.

İdi-İzi: Belli başlı doğal objelerin koruyucusu, koruyucu ruhu anlamındandır. Eski Türk dillerinde, Gökyüzü Tanrısı’nın vasıflarından biridir.

İlk Ata: İnsanların, boyların ve soyların ilk ecdadı. Dünyanın yaratılış sürecine tanıklık edip, katkıda bulundukları düşünülür.

İmre-İmere: İlkbaharda ortaya çıkıp, ışıklar saçarak gökyüzüne yükseldiğine inanılan bir yer ruhudur. Ekinler İmre-İmere’den sonra ekilir, hayvanlar İmere geçtikten sonra otlağa çıkarılırdı. Günümüzdeki “Cemre” ile ilintili olduğu düşünülmektedir.

İnisiasiya: Bireyin toplumsal konumundaki değişikliği temsil eden merasim. Merasimin başlıca özelliği, atalar dünyası ve gaip ile ilgili gizli bilgilerin verilmesidir. Bu bilgiler gizli “kuş dili” ile aktarılırdı.

İskender Zülkarneyn: Ölümsüzlük ve Ab-ı Hayat’ı arayış ile ilgili efsanelerde adı geçen, mitolojik bir karakter. Makedonyalı İskender ile arasında bir bağ yoktur.

İye Kııl-İne Kııl: Şamanların, öte dünyada yaşayan ruhlarına verilen isimdir. Baş koruyucu ruhun taşıdığı addır.

İyehsıt: Hamile kadınlara, doğum zamanında yardım eden varlık. Doğum ilahesi.

İye-Yiye: Göze görünmeyen koruyucu ruhlar. Her şeyin bir iye’si, koruyucusu, ruhu olduğuna inanılır.

İyiler: Kutsallar, evliyalar, erenler.

J

Jelmoguz: Çoğu zaman boynuzlu olarak betimlenen, kötü huylu bir varlık. Gücünü, boynuzlarının sayısından aldığı söylenir. Ateş koruyucusudur.

Jeztırnak: Dağlık yerlerde ya da ormanda yaşadığına inanılan, sihirli bir varlık. Kadın olarak tasvir edilir. Albastı ile ilişkilendirilir.

Jir İyase: Ekinleri ve tarlaları koruyan ruh. Onun koruyuculuğunu ve iyiliğini kazanmak için, her yıl ekinden önce kurban kesilirdi.

Okuduğunuz için teşekkürler

Fikirlerinizi paylaşmanız bizi çok sevindirir.
Yorum yazarak bizi daha iyi içerikler hazırlamak için destekleyebilirsiniz.

Düşüncelerini Paylaş



avatar

Kayıp Dünya

Kayıp Dünya Editörleri tarafından yayınlanmaktadır.

Yorum Yapılmamış

Yorum yazmak için tıklayın

Son Yazılarımız

44. Sayı Spotify’da

44. Sayı Spotify'da