MEZOAMERİKAN MİTOLOJİSİ SÖZLÜĞÜ (A-B)

A

Aak: [Maya] Kan’ın oğlu olan kaplumbağa prens. Kay, Koh, Moo ve Niete’nin kardeşi.

Ab Kin Tek: [Maya] Çömlekçileri koruyan tanrı.

Ab Kin Zoc: [Maya] Şiir tanrısı.

Ac Yanto: : [Maya] Beyaz adamların tanrısı.

Acan: [Maya] Şarap Tanrısı.

Acantun: [Maya] Köyleri koruduğuna inanılan, taştan yapılmış putlar.

Acat: [Maya/Aztek] Dövme sanatının ve dövme yapanların koruyucu tanrısı.

Accla: [İnka] Güneş Tanrısı İnti’nin kutsal ateşinden korunmak için seçilen bakire kızlar. Güneş tutulması ya da imparator değişmesi gibi olağandışı durumlarda kurban edilebilirlerdi.

Acecentli: [Toltek/Aztek] Suda yetişen, buğdaya benzeyen bir besin maddesi.

Acolmiztli: [Aztek] Yeraltı dünyasının efendisi, tanrısı.

Acolnahuacatl: [Aztek] Acolmiztli’ye verilen isimlerden biri.

Acsumama: [İnka] Patates tanrıçası. En çok tükettikleri besin maddesi olan patatese de aynı ismi vermişlerdir. Axomamma, Ajomama diğer isimleridir.

Acuecucyoticihuti: [Aztek] Okyanusların ve nehirlerin tanrıçası.

Aguar Diente: [İnka] Şeker kamışından üretilen alkol.

Ah Bolom Tzacab: [Maya] Tüm tarımsal süreçleri, yağmurları ve yıldırımları kontrol eden tanrı. Ah Bolom Tzacab, yaprak burunlu tanrı demektir. Aynı zamanda soyluluk ve kraliyet tanrısıdır. Ah Bolon Dz’acab, Bolon Tzacab gibi isimlerle de bilinir.

Ah Cancum: [Maya] Avcılık tanrısı.

Ah Ciliz: [Maya] Güneş tutulması tanrısı.

Ah Chuy Kak: [Maya] Savaş tanrılarından biri.

Ah Cuxtal: [Maya] Doğum tanrısı. Doğmamış çocukların koruyucusu. Ah Kuhtal.

Ah Çembekur: [Maya] Yedi cennetten en üstün olanının efendisi, tanrısı.

Ah Hoya: [Maya] Doğurganlık, bereket, tarım, yağmur tanrısı. Chac Mol, Chak, Chaak, Ah Tzenul diğer isimlerinden bazılarıdır.

Ah Hulneb: [Maya] Yerel bir savaş tanrısı. Ah Kulneb.

Ah Kun Kan: [Maya] Savaş tanrısı. Ejderha avcısı olarak da bilinir.

Ah Kin: [Maya] Kuraklık ve hastalıkları kontrol eden güneş tanrısı. Ah Kinçil.

Ah Kumih Uinikob: [Maya] Su tanrısının hizmetindeki küçük tanrı.

Ah Mun: [Maya] Mısır tanrısı.

Ah Muzenkab: [Maya] Bal ve arıların koruyucu tanrısı.

Ah Peku: [Maya] Gök gürültüsü tanrısı.

Ah Puç: [Maya] Ölüm tanrısı. Mitnal’ın efendisi.

Ah Tabai: [Maya] Avcılık tanrısı.

Ah Tzul: [Maya] Akrep tanrı.

Ah Uincir Dz’acab: [Maya] Şifa tanrısı.

Ah Uuc Ticab: [Maya] Yeraltı tanrılarından birinin adı.

Ahau Khamahez: [Maya] Hekimlik tanrısı. İki şifacı tanrıdan biridir.

Ahau Kin: [Maya] Gündüz vaktinin efendisi olan güneş tanrısı. Jaguar tanrı.

Ahuizotl: [Aztek] Efsanelerde adı geçen bir su canavarı.

Ahmakiq: [Maya] Rüzgar ürünlere zarar vermeye başladığında ortaya çıkıp, rüzgarı kontrol eden tarım tanrısı.

Ahulane: [Maya] Okçu savaş tanrısı.

Ahuic: [Aztek] Dalgaların ve nehirlerde akan suyun tanrıçası.

Ajbit: [Maya] İnsanları yarattıklarına inanılan 13 tanrıdan biridir.

Akbul: [Maya] Karanlığın ve gecenin tanrıçası.

Akhushtal: [Maya] Doğum tanrıçası.

Alaghom Naom Tzentel: [Maya] Akıl, düşünce ve zeka tanrıçası.

Alautun: [Maya] Bir milyon yıl anlamına gelen sözcük.

Almehenob: [Maya] Soylu sınıf için kullanılan bir kelime. Anaları babaları olanlar anlamındadır.

Alom: [Maya] Gökyüzü tanrısı. Yedi yaratıcı tanrıdan biridir.

Aluklar: [Maya] Efsanelerde sıkça rastlanan bir peri ırkı.

Amaranth: [Aztek] Tohumları insan kanı ile karıştırılan ve kutsal içecek yapımında kullanılan bir çiçek türü. Bu içecek Aztek soyundan gelenler tarafından hala yapılmaktadır fakat günümüzde kan yerine bal tercih edilmektedir.

Amatua: [İnka] Efsaneleri derleyen bilge kişilere verilen ad. Saray şairleri.

Amimitl: [Aztek] Göllerin ve balıkçıların tanrısı.

Anauatl İteouh: [Aztek] Kıyı tanrısı. Xipe Totec’in varyasyonlarından biridir.

Apacheta: [İnka] Ölmüş ilahlar için yapılan mezar taşları.

Apachiohualitli: [Maya] Tufan, büyük sel, felaket.

Apaec: [İnka] Sivri dişli, yaratıcı tanrı.

Apo: [İnka] Bir dağ tanrısı.

Apo İnti: [İnka] İnti’nin güneş tanrısı görünümüne verilen ad.

Apocatequil: [İnka] Şimşek tanrısı, yıldırım tanrısı.

Apu İllapu: [İnka] Gök gürültüsü tanrısı.

Apu Punçau: [İnka] İnti’ye verilen isimlerden biri. Günün başı anlamına gelir.

Arara: [Aztek] Güneş kuşu.

Aryballos: [İnka] İnka çömleklerine verilen isim.

Ataguchu: [İnka] Yaratılışa yardım eden tanrılardan biri.

Atemoztli: [Aztek] Dinsel takvimin on altıncı ayı.

Atl: [Aztek] Su tanrısı.

Atlacamani: [Aztek] Okyanuslarda oluşan fırtınaların tanrıçası.

Atlacoya: [Aztek] Kuraklık tanrıçası.

Atlatonan: [Aztek] Yeryüzü ve suların ana tanrıçası. Atlatonin diye de bilinir.

Atlaua: [Aztek] Balıkçılık tanrısı. Suların hakimi.

Atlcaualo: [Aztek] Dinsel takvimin ilk ayı.

Atmaca: [Aztek] Tanrıların haberci olarak kullandıkları hayvan.

Atolli: [Aztek] Mısırdan yapılan bir çorba.

Auca Runa: [İnka] Dördüncü insan ırkı. Savaşçı insanlar. İnkalar kendilerinin beşinci ırk olduğuna inanırdı.

Auilix: [Maya] Şafak tanrıçası.

Aviliks: [Maya] Güneş ışığında taşa dönüştüğüne inanılan bir tanrı.

Ayar Ayka: [İnka] İnti’nin oğlu olan tarım tanrısı.

Ayar Kaçi: [İnka] Cuzco kentini kuran, güneşin üç oğlundan biridir. Ayar Manko ve Ayar Uço diğer kardeşlerdir.

Ayar Oko: [İnka] Yeryüzüne gönderildiğinde taşa dönüşen İnti’nin oğullarından biri.

Ayauhteotl: [Aztek] Sis tanrıçası.

Ayocomolli: [Aztek] Efsanelerde adı geçen bir fasülye yemeği.

Ayoquan: [Toltek] Bir süs kuşu.

Azcatl: [Aztek] Bir efsanede adı geçen kırmızı karınca.

Aztlan: [Aztek] Azteklerin anavatanı.

B

Bacablar: [Maya] İtzamna ve İxchel’in dört oğluna verilen isim. Her bir oğul bir rengi ve yönü temsil ederdi. Buna göre; Mulac kuzey ve beyaz, Cauac güney ve sarı, Kan doğu ve kırmızı, İx batı ve siyah ile özdeşleştirilmişti.

Backlum Chaam: [Maya] Erkek cinselliği ve şehvet tanrısı.

Baktun: [Maya] 400 yıla denk gelen zaman aralığının adı.

Balamlar: [Maya] İnsanları tehlikelerden koruyan tanrı grubuna verilen ad. Jaguar ruhları.

Balam Agab: [Maya] Hurakan’ın yarattığı ikinci insan. Mısır lapasından meydana gelmiştir. Gecenin jaguarı anlamındandır.

Balam Kuitze: [Maya] Hurakan’ın sel felaketinden sonra yarattığı ilk insan. Güzel gülen jaguar demektir.

Balanke: [Maya] Kekçi halkının güneş tanrısına verdiği isimlerden biri.

Balanque: [Maya] Güneş tanrı Hunahpu’nun kardeşi.

Belachina: [Maya] Ölümün ve ölülerin tanrıçası.

Ben Elaba: [Maya] Güneş, savaş ve kurban etme ile ilgili bir ilah.

Beydo: [Maya] Kutsal doğa güçlerinin tanrısı. Tohumların tanrısı.

Bitol: [Maya] Gökyüzü tanrısı. Yaratıcı yedi tanrıdan biridir.

Bolon Tzakab: [Maya] Ah Bolom Tzacab’ın farklı söylenişlerinden biri. Yıldırım ve ateş tanrısı.

Bolon Tiku: [Maya] Yeraltının dokuz tanrısına verilen isim. Ayrı ayrı gerçek isimleri bilinmez.

Buluc Chabtan: [Maya] Adına insan kurban edilen savaş tanrısı.

Buluk Kab: [Maya] Sel ve su taşkınlarının tanrısı.