Fantastik Fantastik Edebiyat Makale Makale

Türkiye’de Fantastik Edebiyat Yanılgıları

Günceye başlamamın en önemli sebebi Türkiye’de doğru düzgün kitap okuyamıyor olmamdı. Ben bilimkurgu, korku ve fantastik okuyucusuyum. Bu türlerde eserler yazmaya çalışırım. Oysa Türkiye’de ne yazık ki doğru düzgün bu türlerde eser çıkmıyor. Amerikan, İngiliz, Fransız, Alman, Japon, Brezilya, Güney Amerika ya da Rus edebiyatına baktığımda bu türde kitaplar bulmak mümkün. Oysa bizim ülkemizde bırakın Türk yazarlar bu türde çeviri kitaplar bile o kadar az ki. Notos güncesinden son yazıda da belirtildiği gibi piyasa böyleyken neyi basacak yayınevleri. Yayınevlerinin kitapları çok pahalı satıyor. Bir başka güncede karşılaştırmalı kitap fiyatları verip farkı ortaya koyarım. Bilgi için Zaman Çarkı serisinin son kitabı Fırtına Toplanıyor Amazon’da kalın ciltli 28,75TL, idefiks’de 50,15TL. Pahalı olmasının sebebinin okuyucu kıtlığı olduğunu söyleyecektir yayınevleri. Doğru olabilir fakat bu da ne yazık ki bizim yayınevleri yüzünden. Çünkü okuyucunun ilgisini çekmeyen kitapları satmaya çalışıyorlar. Bir iş kolu olma çabasında değil gibiler dışarıdan bakıldığında.

Benim derdim, Türkiye’de fantastik edebiyat hakkındaki bilgisizlik. Merak edip de araştırmadığımızdan ya da belki yabancı kaynakları okuyamadığımızdan, bu edebiyat türünün ne kadar çeşitli olduğunu bilmiyoruz. En popüler “bilgi kaynaklarından” ekşi sözlükteki fantastik edebiyat açıklamasına bakın. Aslında tek bir tür fantastiği anlattığını görürsünüz. Anlattıkları Kılıç ve Büyü ya da bilemediniz Epik Fantastik türünün tanımlamasıdır. Onu da ne yazık ki günümüz yazarları üzerinden değil onlarca yıl öncesi yazarlardan anlatırlar. Verdikleri örnekler Tolkien, Lewis, LeGuin, Eddings, biraz Ejderha Mızrağı ve Jordan. Sadece burada mı? İdefiksin eleştiri sitesi sabit fikirde de Fantastik edebiyat dosyası diye benzer yazarlardan bahsetmişler.

Oysa ki gerçek çok daha başka. Fantastik edebiyatın türlerini wikipedia’dan aşağıya yapıştırdım.

Tematik olarak: Comic fantasy, Dark fantasy, Fantasy of manners, Gawęda, Epic Fantasy / High fantasy, Low fantasy, Magic realism, Mythic, Paranormal Fantasy, Quest, Superhero fantasy, Sword and sorcery, Surrealist novel, Traditional fantasy

Geçtiği yere göre: Urban fantasy, Suburban fantasy, Country Fantasy

Geçtiği zamana göre: Historical fantasy, Celtic fantasy, Medieval fantasy, Prehistoric fantasy, Wuxia, Alternative history fantasy, Bangsian fantasy, Contemporary fantasy, Futuristic fantasy

Farklı türlerle karışmış fantastik: Heroic fantasy

Speculative Cross Genre fiction: Science fantasy, Dying Earth subgenre, Planetary romance, Sword and planet, Steampunk, Cyberpunk, Paranormal fantasy, Weird fiction

Üstüne üstlük bunlardan başka türler de olduğunu savunanlar var. Hal böyleyken bir bakın hangi türlerde eserler Türkçe’ye çevrildi. İhsan Oktay Anar’ın Steampunk’a yakınlaşan eseri dışında steampunk var mı? Ya da Elric dışında kara fantastik bir eser gördünüz mü? Paranormal fantastik ve Şehir fantastiği yurtdışında çok satmasındandır çevrilmeye başlandı ama bir tane Weird Fantasy eser okudunuz Türkçe’de?

Peki yayın evlerindekiler ya da siz okuyucular bunlardan haberdar olmazsa okumak ister misiniz? Mesela China Mielville’i Türkçe’de okumak istemez misiniz? Ya da Glen Cook’un eserlerini. Farklı yaklaşımlardan haberdar olmadığımız için ne yazık ki çok şey kaybediyoruz.

Fantastik edebiyatın asıl okuyucusu gençler olduğu için onların akılları Kılıç ve Büyü ya da Epik fantastik ile şekilleniyor. Bu türlerin de kökenlerinde Arthur mitleri ve incil hikayeleri güçlü bir yer kapladığı için zihinler bu yönde gelişiyor. Halbuki, bu eserlerden daha farklı yönde bakan kitaplar çevrilse alternatifini görme şansımız olacak. İşte o zaman bir Türk yazar Dede Korkuttan ya da Osmanlı mitlerinden bir fantastik eser ile karşımıza çıkmaya cesaret edecek. O zaman kendi kültürümüzü anlatma şansımız olacak. O zaman bizim yazarlarımız dışarı açılabilecek. Kötü birer taklit olmaktansa kendi efsaneleri ve kültürüyle var olabilecekler.

Ludwig Wittgenstein dilimizin sınırlarının dünyamızın sınırları olduğunu söylemişti. Dünyamızın sınırlarını genişletmek için hayal gücümüzün sınırlarını genişletmeliyiz. Bunun için de kendi yolumuzu kurmamız gerekir. Ne yazık ki Türkiye’de şimdilik böyle bir yol için altyapı hazırlığı yok.

Oysa ejderhaya değil de Anka kuşuna binmeli, süpürgedeki cadıları değil küpe binen cadıları durdurmalıyız. Taşa saplı kılıçları değil tahta kılıçla canavarlar öldürmeyi düşlemeliyiz. Orada durmadan günümüz korkularımız ve hayallerimize yelken açmalı, iki arada bir derede kalmışlık halimizin yol açtıklarını anlatmalıyız belki de.

Ne olursa olsun farklı olanları görmemiz, kendimizi bulmamız ve yeni hayallere uçmamız gerekli.

Ne dersiniz? Çok mu abartıyorum? Hayallerin önemi ne kadar sizce?

Okuduğunuz için teşekkürler

Fikirlerinizi paylaşmanız bizi çok sevindirir.
Yorum yazarak bizi daha iyi içerikler hazırlamak için destekleyebilirsiniz.

Düşüncelerini Paylaş



avatar

Gökçe Mehmet AY

1979'da doğdu. Çocukluğu halk kütüphanesinde ne kadar bilimkurgu, macera ya da masal kitabı varsa okumakla ve biriktirdiği parası ile çizgiroman alıp onları hatmetmekle geçti. Asimov'a, Pohl'a hayran bir bilimkurgu okuyucusuyken, fantastik edebiyatın yazarlarıyla tanıştığı üniversite yıllarında daha dikkatli bir bilimkurgu fantastik edebiyatı okuru oldu. ODTÜ'de devam eden mühendislik eğitimi sırasında ODTÜ Bilimkurgu ve Fantastik Topluluğuna ve aynı odayı kullanan ODTÜ Gülmece topluluğuna katıldı. BKFT'de bilimkurgu ve fantastik üzerine laflayıp, oyunlar oynadı, OGT'de öykü atölye çalışmalarında öyküler yazdı. METUCon'da Türkiye'de geçen oyunlar oynattı, LARP'ların yazımında çalıştı. O dönemde tanıştığı arkadaşları ile Zifir adında 2 seneye yakın devam eden bir edergide görev aldı.
Şimdilerde iş hayatının telaşından zaman bulabildiğinde turkcebkf.wordpress.com adresinde günce tutmakta zaman bulunca da öykü yazmaktadır.

16 Yorum

Yorum yazmak için tıklayın

egeden için bir yanıt yazın İptal

  • Kayıp Dünya’da ilk defa bu kadar üstünkörü yazılmış bir yazı okudum ve açıkçası çok şaşırdım. Gökçe bey belli ki konusunda çok şey bilen biri ama yazdıkları hakikaten bir günce’nin derleme düşünceleri gibi. Makale yazmak farklı bir iş demek ki. Bilgiler için teşekkürler ama keşke bir kez yazdığınızı gözden geçirseymişsiniz 🙁

  • Fantastik Edebiyatın bu kadar farklı daları olduğunu bilmiyordum doğrusu. Oysa bu daldaki her çeşit esere şans vermeyi seven birisiyimdir. Bu tür eserleri görme şansını bir gün yakalarız umarım.

    • Haklısınız özet geçmeye çok derine inip de kimseyi sıkmamaya çalıştım. Zaman bulup çok sevdiğim bir tür olan Şehir Fantastiği hakkında da bir yazı yazacağım. Sizin merak ettiğiniz neler var?

  • Fantastik Edebiyat’in Turkiye’de butun yelpazesiyle maya tutmamasinin pek cok sebebi var. Ben bunlarin basinda ekonomik sikintinin kisitlamalarinin ve yeni bir turun temsilcisini Turkiye’de yayinlamaya calisma macerasini bir intihar haline getiren okur sayisinin azliginin yattigini dusunuyorum. Pazar bu kadar darken Turkiye’de ancak Dunya’da cok satanlar listesine girebilmis ve olaganustu basari sergilemis kitaplarin basilabilmesini normal karsiliyorum. baska faktorler de var elbette. Mesela karanlik fantazi denilen bayildigim turun Turkiye’de fazla sansinin oldugunu sanmiyorum. Maalesef soz sahibi olan pazar muhafazakar.
    Bu vesileyle yazi icin de tesekkur ederim. Kisaligini gorunce sasirdim ve okudugumda daha cok bir forum basligini andiran bir tarza sahip oldugunu dusunmeye basladim. Yine de parmak basilan noktayi cok onemli buluyorum ve bu yone isaret ettigi icin de Gokce’ye tesekkur ediyorum.

  • Ne yazık ki Türkiye’de bin baskı rakamları bile azken yabancı yazarları konuşmak çok zor. Gene de bu okur azlığından çıkışın yolunun fantastikte ya da bilimkurguda olduğunu düşünüyorum. Ucuz, kolay okunan romanları herkesin eline tutuşturmak mümkün olmalı hayalim var. Belki o zaman daha iyi eserleri de görmeye başlarız. 🙂

    İlginiz için de ayrıca teşekkürler.

  • oh bee! keyifle bir yazı okumak ne güzel!…
    Kendinizi ifade edişinizdeki rahatlık, fantastik öykü ve çizgi romanlara, yoğun ilginizden gelse gerek!
    bir yazıyı “ne diyo bu adam” demeden keyifle okuma şansını yakalattığınız için teşekkürler……

  • Bahadır İçel’in Karanlığın Ötesinde, Erkut Deral’ın Gece Gelini, Bülent Sabırlı’nın İstila, Şule İbiş’in Elbid Avcısı, Erdinç Yapan’ın Yedi Kapı, Akın Başal’ın Hata Kanunları, Şebnem Pişkin’in İsrafil’in Aynası ve Kırklar Diyarı kitapları ilk anda aklıma gelenler. Kısacası, çok göz önünde bulunma şansı yakalayamasa da Türk yazarların son derece yetkin fantastik ve bilim kurgu çalışmaları var. Hele ki neredeyse tüm eserleri türe yönelik yazarlarımız da var: Sadık Yemni, Özlem Alpin, Orkun Uçar, Müfit Özdeş, Orhan Duru gibi (Ukala demeyin diye kendimi listeye eklemiyorum). Görmek için bakmak gerekiyor sanırım. Ama “gerçekten” bakmak.

  • Sana burada rastlamak güzeldi Gökce. Bu konuda ne kadar yazilsa az kalir, hem nerdeyse boş hem şikayetsiz bi alan, sevgiler

  • Bir yerde bazı şeylerin koptuğu düşüncesindeyim ki cevabı vermişsiniz zaten. Türk genci okumuyor, doktor mühendis olmaya aday insanlara okuyun dediğimde annelerine küfretmişim gibi bakıyorlar. Biz baskı sayısından bahsediyoruz sonr?

  • Beyefendi yeni bir fikir bulduğu yanılgısında. Hayır, dedekorkut veya küplere binen cadılar yazmak geniş hayal dünyasının göstergesi değil kendi kültürünün taklitçiliğidir. Fantastik kurmaca yazan ve bu işe ciddi bir emek ve vakit ayıran bir yazarın arzusu zaten birileri tarafından üretilmiş mitleri işlemek olamaz. Sıfırdan kendi dünyasını, kendi dünyasının kurallarını ve bu olağandışı kuralların olağandışı sonuçlarını yazmak için bu türe yönelmiştir fantastik edebiyatçı. Beni biraz kaba bulabilirsiniz ama siz de Amerika’yı keşfettiğinizi sanmaktan öteye gidememişsiniz, üzgünüm.

  • İlk gençlik dönemine yönelik Murat KÖMÜR’ün pek çok romanı mevcut ve ortaokul öğrencileri de severek okuyor. Elbette bu tür yeni yeni gelişiyor ama derinlemesine bir araştırma yapmadan genel kanılarda bulunmak doğru değil. Ben öğrencilerime Mumya Tuzağı romanını tavsiye etmiştim şimdi ise tam bir fantastik roman okuru oldular.

    • Yazı 2010 yılından. Murat Kömür’ün ilk kitabı 2011 yılında çıkmış görünüyor. Dediğiniz gibi derinlemesine bir araştırma yapmadan yorum yapmak doğru değil.

Son Yazılarımız

44. Sayı Spotify’da

44. Sayı Spotify'da