7. Ders
“Olgun olmayan bir şair çalar; olgun şair
kendininmiş gibi gösterir.”
– T.S. Elliot
Merhaba arkadaşlar.. Hoş geldiniz.. Bugün ” temel kurgu” çeşitlerine başlıyoruz. Artık ufkumuz genişledi. Neyi, nerede, nasıl arayıp aktaracağımızı öğrendik. Bizi kısa öyküler tatmin etmeyecektir. Uzun öyküler ya da romanlar hakkında denemeler yapmamızın zamanı geldi.
Asal bilgilerimiz değişmeyecek.. Bunlara eklemeler yapacağız. Hazır mısınız? Evet.. Konulardan söz ederken anlatılmayan, aktarılmayan, işlenmeyen konu kalmadığını görmüştük. Marc Twain “İyi bir şey söylediği zaman, bunu kendisinden önce söyleyenin olmadığını bilen tek insan Adem’di.” diyor.. Bugün kendisinden bir çok alıntı yapacağımız Ronald B. Tobias da hikâye kurgularının insanlığın ortak deneyimlerine dayanmasından dolayı, yeni konu bulmanın zorluklarından söz ediyor. Ona göre özgünlük kurguda değil, onu sunuşumuzdadır. Karakter ve Eylem öykülerimizi bir kaç başlık altında inceleyeceğiz.. Bunların açımlanması bize öykülerimizi (romanlarımızı) yazarken yardımcı olacaklardır.
1. KURGU: ARAŞTIRMA
“Araştırma kurgusu, adından da belli olduğu gibi kahramanın bir kişi, bir yer veya bir şey aramasıdır. Bu Kutsal Kupa, Valhalla, Ölümsüzlük, Atlantis veya Orta Krallık olabilir. Baş karakter yaşamını değiştireceğini umduğu ya da beklediği bir şeyi özel olarak (rastlantısal değil) aramaktadır.”
Araştırma kurgusu karakter kurgusudur. Yarattığımız kahraman evinden çıkar. Buna “erginleme”, “bilgelik” yolculuğu da diyebiliriz ve sonunda mutlaka başladığı yere döner. Karakter yola ilk çıktığı andaki karakter değildir artık.. Kendileri ve dünya hakkında çok şey öğrenmişlerdir. Asıl olan, aranan şeyin bulunmasından çok, karakterin değişimidir. Kahramanımız bunu yaparken yol sormalı, ipuçlarını değerlendirmeli, çözümlemeli ve çoğu kez hedefine varmanın bedelini ödemelidir.
|
||
* | * | * |
GİRİŞ | ORTA | SON |
Tobias bölümlemesini “perde” sözcükleriyle yapmış. Ben bu şekilde anlatacağım.
GİRİŞ: “Kahraman genellikle evi olan çıkış noktasındadır. Ya gereklilik ya da istek olan bir güç kendisini hareket etmeye zorlar.” Burada kahramanımızı, onu harekete geçiren dürtüyü ve ilk eylemlerini anlatırız..( Tobias’ın örnekleri Don Kişot, Oz Büyücüsü ve Gılgamış’tır.) Hepimizin bildiği bir örnekle anlatmaya çalışacağım: Ölümsüzlük Otu’nu arayan Lokman Hekim.. Bitkilerin dilinden anlayan bir hekimdir. Tedavide kullanacağı bitkileri ararken yolu Çukurova’ya düşer. Burası bereketli toprakları ve çiçekleriyle istediği gibi bir yerdir. Oraya yerleşir. Türlü hastalığa çare bulur. İnsanlar bununla yetinmez ondan ölümsüzlüğe de çare bulmasını isterler. Lokman baskılara dayanamaz ve yeniden yollara düşer. Lokman Hekim’in sonunu ben bilmiyorum.. Araştırma Kurgusu için yeterli malzeme burada mevcut.. Evinden ayrılmaya zorlanan bir karakter ve zorlama nedeni.. Girişimizde bunu anlatırız.. Kahramanımızın evden çıktığı an, Tobias’ın “2.Perde” dediği, orta bölüme geliriz..
ORTA: ” Ne kadar temel olarak gelse de, orta başlangıçla sonu birleştirir. Birinci Perde soruyu sorar, Üçüncü Perde yanıtı verir. İkinci Perde’nin görevi ise öyküyü ilginç kılmaktır.Oz Büyücüsü’nün Birinci Perdesi şu soruyu sorar: Dorothy evinin yolunu bulacak mıdır? Üçüncü Perde yanıtlar : Evet”
Aynı yoldan gidersek; Lokman Ölümsüzlük Otu’nu bulacak mıdır? Evet..
Bulduğunu orijinal öyküden biliyoruz. İşte “sır” burada: Aramak ve Bulmak.. Araştırma kurgusunun özü budur.. Bildiğimiz bir şeyi neden okuyalım? Bizim başarımız da burada işte: Onu ilginç kılmak… Yeteneğimizi burada göstereceğiz. Kahramanımız çeşitli sınavlardan geçecek, başarılar yaşarken, başarısız da olacak, diyar diyar dolaşacak.. Okur da onu heyecanla izleyecek. “Yolculuk “son” kadar önemlidir. Başlangıcı sona bağlayan bir yol vardır. Bu bir kere birleştirilince yolculuğun anlamı olur, her adım karakterin veya arayışın hedefinin anlaşılmasına katkıda bulunur.
Burada bize yardımcı karakter / karakterler gerekecektir.. Asal kahramanımızın olayları yaşarken, ipuçlarını değerlendirirken dört beş sayfada bir, kendi kendine konuşmasını istemiyorsak, ona eşlik edecek birini/ birilerini yaratmak zorundayız. Bunu ilk bölümde yapmalıyız. ( Seçmek size kalmış.. İkincil karakteriniz bir hayvan da olabilir. )
Örneğimize devam edelim: Yazım öncesi yapacağımız konu ile ilgili araştırmalar bize yol gösterecektir. Kültürümüzde Lokman Hekim söylencesi yaygındır ve her yörede onunla ilgili bir masal, destan belki bir türkü, ağıt buluruz. Lokman’ın çıkış noktası Çukurova.. Yaptığım araştırmada Amasya’nın Yenice Köyü’nde anlatılan bir efsane buldum. Efsaneye göre Lokman bu köye girmek istemez. Neden?.. Korkudan mı? Gereksiz olmasından mı? Yanlış bir yer midir?.. İlgiyi ve merakı arttırmak tamamen benim ustalığıma kalmıştır.Türkiye’nin bir çok yerinde benzer ya da farklı anlatımlarını bulur ve temama uygun olacak şekilde kullanabilirim.. İstersem Lokman’ı doğa üstü güçlerle savaştırıp, bilgeliğine katkıda bulunabilirim. Lokman Ölümsüzlük Otu’nu buluncaya kadar çeşitli “meydan okuma”larla karşılaşmalıdır.. Bizim için önemli olan bu meydan okumaların ve engellerin aşılmasının onu nasıl etkilediğidir. Bu aşamalar ona bir şey öğretmelidir. Engeller karşısında, karakterim pes mi ediyor? Usanıp, vazgeçme noktasına mı geliyor? Yoksa yeni bir güç kazanıp yola devam mı ediyor? Kısacası sormak, yanıtlamak durumundayız.. Yön vermek bizim elimizde.. Lokman’a engel olacak zıt bir karakteri de devreye sokabilirim. Bu ilgiyi bir kat daha arttıracaktır. Onun başarmasını istemeyen, adım adım onu her yerde izleyen, gerektiğinde ona meydan okuyan güçlere yardım eden biri..
SON: ” Romanınızın son hareketi açıklamayı da içerir. Araştırı kurgusunda kahraman araştırı nesnesini elde eder yada edemezse açıklama orta çıkmıştır. Bu tür kurgularda hedefe ulaşmış olmanın sonucunda ek karışıklıklar olabilir. Durum kahramanın beklediği gibi değildir ve kahramanın bu kadar zamandır aradığı şey aslında istediği şey olmayabilir. İşte orada bir farkına varma anı vardır ki, burada kahraman arayışının anlamını düşünür.” Tobias’ın verdiği örnekte, Dorothy “insanın evi kadar güzel yer yoktur” demesiyle kendini evinde bulur. Çünkü mutluluk oradadır.
Bu açıklayıcı bilgiyi Lokman’la birleştirelim: Hepimizin bildiği gibi, Ölümsüzlük Otu bulunur, Lokman tam ilacı yaparken otu da, bilgilerini yazdığı kâğıdı da nehre düşürür. İnsanlar ona olan güvenini kaybeder ve yalnız bırakırlar.. Burada sevmediğimiz (!) tema devreye girer. Bu kadar sayfayı bize yazdıran ne idi? “İnsanlar nankördür” , “İnsan soyu için ne kadar uğraşırsan uğraş, en küçük başarısızlıkta senden yüz çevirir”, ” Yaşamın tadını, yaşadığın sürece çıkar.” vs vs. Kahramanınızı (Lokman’ı) edindiği deneyimlerle, ders almış biri olarak anlatır ve bir son oluşturursunuz. Bunun nasıl olduğu size kalmıştır: Orayı terk eder, yazıklanır (Bu insanlar için mi bu kadar belâya bulaştım?) veya yine insanları iyileştirmeye devam eder. Ya da yaptığı işten para kazanmaya karar verip zengin ve hırslı bir insan olur.
Olabildiğince basite indirgeyerek anlatmaya çalıştığım Araştırma Kurgusu’nu Tobias’ın “Kontrol Listesi” ile bitirmek istiyorum:
KONTROL LİSTESİ:
Bugünlük bu kadar arkadaşlar.. Küllükleri ve boş bardakları toplamayı unutmayın. Bir sonraki derste buluşmak üzere esen kalın.
NOT: Alıntılar koyu renkle belirtilmiştir.
Okuduğunuz için teşekkürler
Fikirlerinizi paylaşmanız bizi çok sevindirir.
Yorum yazarak bizi daha iyi içerikler hazırlamak için destekleyebilirsiniz.
Yorum Yapılmamış